آشنایی با مفهوم تجارت، مشاوره کسب و کار و معرفی انواع آن

• ۲۴ مرداد ۱۴۰۲
• نسیم اطلس ره نشان
• گلناز رضوانیان (کارشناس بازاریابی دیجیتال)

سامی اینکینن، بنیانگذار ویترا هلث درباره راه اندازی کسب و کار میگوید:"راه اندازی یک شرکت آنقدر انرژی و اعتقاد نیاز دارد که نداشتن یک هدف مشخص و ماموریت معنادار می تواند مانع موفقیت شما شود."اولین قدم برای شروع یک کسب و کار، سخت ترین قدم است. باید خودمان را برای روبرو شدن با چالش‌ها و تغییرات آماده کنیم و همچنین توانایی وفق دهی با شرایط را در دستور کار خود قراردهیم. تغییرات یعنی بهبود پیدا کردن و برای بهتر شدن نیز باید تغییر کنیم. استیو الس یکی از بیزینسمن های موفق آمریکایی میگوید "در کسب و کاری که دارم، همیشه سعی بر این داشته ام که چیزی را تغییر دهم تا اوضاع بهتر شود. تغییرات هر چند ریسک دارند اما می توانند در پیشرفت کار به شما کمک کنند. پس روی چیزهایی که می توانید تغییرات مثبت ایجاد کنید، کار کنید و نتیجه را مشاهده کنید. برای شروع این تغییرات، لازم است در ابتدا دانش آن را کسب کنیم یا از افراد متخصص در آن حوزه مشورت بگیریم. ما در این مقاله قصد داریم در اولین قدم، مفهوم کسب و کار را بیان کنیم و سپس انواع آن را دسته بندی کنیم و در انتها درباره مشاوره کسب و کار صحبت خواهیم کرد.

کسب و کار(تجارت)چیست؟

کسب و کار مفهوم گسترده‌ای دارد و برای تعریف آن میتوان از جنبه‌های گوناگونی آن را مورد بررسی قرار داد. ساده ترین تعریف کسب و کار بدین صورت است: کسب و کار به مجموعه‌ای از فعالیتها اشاره دارد که با هدف تولید یا عرضه کالا و خدمات به جامعه انجام میشوند. این فعالیتها شریان اقتصادی جامعه هستند چرا که به شکل گیری جامعه کمک میکنند، مشاغل جدیدی در جامعه ایجاد میکنند و رفاه اجتماعی را بالا میبرند. هدف اصلی ایجاد کسب و کار، جلب رضایت در مشتریان و کسب سود برای صاحبان آن کسب و کار است. سود یک مکانیسم اولیه برای ایجاد انگیزه درکسب و کار است.
ایده اولیه برای ایجاد یک کسب و کار ‌از نیازها و خواسته‌های جامعه سرچشمه میگیرد. تجربه‌های شخصی صاحبان کسب وکار و تفکر خلاق از دیگر عوامل مهم در ایجاد کسب و کار است. برای به وقوع پیوستن ایده‌ها به واقعیت‌ها، به یک نقشه راه نیازمندیم. و ما در این بخش قصد داریم به جزئیات این نقشه ‌راه بپردازیم.

مراحل تشکیل کسب و کار:

تشکیل یک کسب و کار چندین مرحله را در بر می‌گیرد. در زیر مراحل اصلی تشکیل یک کسب و کار را بررسی خواهیم کرد:

ایده‌پردازی: 
در این مرحله، ایده‌ها و فرصت‌های مختلف در ذهن صاحبان کسب و کار مطرح می‌شوند. آن ها باید به دقت بازار، تقاضا و صنعت مربوطه را بررسی کنند و به دنبال مزیت رقابتی خود باشند. 

تحقیقات بازار:
 در این مرحله، صاحبان کسب و کار نیاز دارند تا بازار و مشتریان مورد هدف خود را به طور دقیق بررسی کنند. تحقیقات بازار، نقاط ضعف و قوت رقبا، نیازها و مشکلات مشتریان و روند رشد بازار را بررسی می کند. این اطلاعات به آنها کمک می‌کند تا استراتژی‌های بازاریابی و فروش را طراحی کنند.

تعیین طرح کسب و کار یا Business Plan:
کسب و کارها برای شروع، احتیاج به نقشه راه اولیه دارند که طرح کسب و کار نامیده میشود. برای ایجاد این نقشه راه، در ابتدا باید اهداف و مقاصد مشخص شود سپس برای راهبرد مقاصد، استراتژی‌ هایی لیست میشود.این نقشه راه ایستگاه هایی مثل ایستگاه‌های بازاریابی، مالی و حقوقی دارد. بیزینس پلن به کسب و کارها کمک می‌کند تا مسیر و راهبرد خود را تعیین کنند و برای رشد و توسعه برنامه‌ریزی کنند. یوگی بررا عقیده دارد که بدون برنامه، حتی درخشان ترین کسب و کارها هم میتوانند از بین بروند، پس باید اهداف خودتان را بشناسید، نقاط عطف آن را شناسایی کنید و یک استراتژی داشته باشید تا برای موفقیت آماده باشید. 

مراحل قانونی تاسیس کسب و کار:
مراحل قانونی تاسیس کسب و کار بستگی به قوانین و مقررات آن کشور دارد. اما به طور کلی این مراحل شامل نامگذاری، انتخاب ساختار حقوقی، اخذ مجوزها، ثبت شرکت و ... است.

تعیین مدل کسب و کار یا Business Model:
مدل کسب و کار یا همان "بیزینس مدل"، برنامه و ساختار کسب و کار را برای رسیدن به سود مشخص می‌کند. در واقع اصطلاح مدل کسب و کار برای نشان دادن جنبه های اصلی یک کسب و کار از جمله هدف، فرآیند کسب و کار، مشتریان هدف، استراتژی ها، ساختار سازمانی، منابع، محصولات، درآمد و هزینه‌ها، شراکت ها و دیگر جوانب کلیدی را مشخص میکنند.

تعیین ساختار فروش و بازاریابی:
صاحبان کسب و کار باید به تناسب بازار و مخاطبان هدف شناسایی شده در مراحل قبلی نسبت به ایجاد یک ساختار بازاریابی و فروش اقدام نمایند و برنامه‌هایی برای تبلیغات و فروش طراحی کنند. 

تعیین منابع و ساختار مالی:
تعیین ساختار مالی به صاحبان کسب و کار کمک می کند تا به منابع مالی مورد نیاز برای راه‌اندازی و رشد کسب و کار دسترسی داشته باشند. انواع منابع مالی به شرح زیر است:

منابع داخلی: به منابع مالی از درون کسب و کار گویند برای مثال میتواند سود حاصل از فعالیتهای کسب و کار یا سرمایه‌گذاری باشد.

وام‌ها و اعتبارات: صاحبان کسب و کار میتوانند برای تامین منابع مالی خود از بانکها یا موسسات مالی اعتبار دریافت کنند.

سرمایه گذاری: صاحبان کسب و کار میتوانند برای پروژه‌های خود بدنبال سرمایه‌‌ گذار خارجی بگردند.

همکاری و سرمایه‌ گذاری مشترک: صاحبان کسب و کار میتوانند برای تامین منابع مالی خود از این گزینه نیز استفاده کنند. این همکاری میتواند شامل فروش سهام، تشکیل شرکت‌های تضامنی یا سرمایه گذاری مشترک باشد. 

مراحل عنوان شده در فوق، برای تشکیل کسب و کار ضروری هستند. البته با توجه به نوع و ساختار کسب و کار و همچنین محیط کسب و کاری که در آن فعالیت می‌کنند، ممکن است متفاوت باشد.

انواع کسب و کارها یا Types of Businesses:

راه های زیادی برای دسته بندی  کسب و کار وجود دارد. انتخاب نوع کسب و کار باید براساس ساختار سازمانی، ساختار قانونی و ساختار مالی صورت گیرد. به اختصار در این قسمت درباره هریک از دسته‌بندی‌ها صحبت خواهیم کرد.

انواع کسب و کارها بر اساس مالکیت: 

این دسته بندی براساس قوانین حقوقی، مالی و میزان تعهد در قبال آنها صورت میگیرد.
انحصاری
این کسب و کار توسط یک نفر تاسیس و مدیریت میشود. مسئولیت مسائل حقوقی و مالیاتی آن برعهده آن فرد است.
شراکت
این کسب و کار توسط چند نفر تاسیس میشود و به اصطلاح در سود و ضرر این شرکت همگی شریک هستند. شراکت به دو دسته شراکت کلی و شراکت محدود دسته‌بندی میشود.
سهامی
سرمایه اولیه این کسب و کار به صورت سهام در نظر گرفته میشود و هر فرد با توجه به سهام خود، تعهد در قبال مسائل قانونی و مالیاتی دارند. شرکتهای سهامی خود به دو نوع شرکت سهامی عام و سهامی خاص تقسیم میگردد. 
مسئولیت محدود
سرمایه اولیه در این نوع کسب و کار، به صورت سهام در نظر گرفته نمیشود و هر شخص براساس میزان سرمایه خود در قبال مسائل قانونی و مالیاتی تعهد دارد.
تعاونی
این کسب و کار توسط یک گروه از افراد با هدف توانمدسازی اقتصادی و اجتماعی تشکیل میشود. اعضای این کسب و کار به صورت مشترک در فعالیتها تصمیم گیری میکنند و سهامداران آن به طور عمده از خود اعضا هستند.

انواع کسب و کارها بر اساس اندازه:

یکی از مهم ترین معیارهایی که میتواند انواع کسب و کارها را از هم تفکیک کند، اندازه آن است. دسته بندی این کسب و کار بر اساس ساختار سازمانی انتخاب شده صورت میگیرد. دو فاکتور مهم در این دسته بندی تعداد کارکنان و درآمد است.
کسب و کار کوچک:
این کسب و کار به صورت مستقل ارائه میشود. تعداد کارکنان آن معمولا کمتر از 10 نفر است و در مقیاس محدودی فعالیت میکنند. 
کسب و کار متوسط:
این کسب کار در ابعاد گسترده تری اداره میشود و معمولا تعداد کارکنان آن بین 10تا100نفر است. این کسب و کارها معمولا در مقیاس منطقه‌ای یا کشوری فعالیت میکنند. اینها معمولا وابسته به زنجیره تامین، تامین کنندگان بین‌المللی و بازارهای گسترده‌تری می‌باشند.
کسب و کار بزرگ:
معمولا کارکنان آن بیشتر از 100نفر است و سهام خود را به صورت عمومی عرضه میکنند. فعالیت این نوع شرکت ها معمولا در مقیاس ملی یا بین‌المللی است و دارای ساختار سازمانی پیچیده تری هستند. 

انواع کسب و کارها براساس فعالیت:

کسب و کارها میتوانند در دسته‌های زیر تقسیم بندی شوند:
کسب و کار خدماتی
این کسب و کار ارائه دهنده خدمات به مشتریان است. نکته مهم در این خدمات، این است که محصول فیزیکی در این کسب و کار ارائه نمی‌شود و مشتریان از تخصص، مهارت و دانش این کسب و کارها بهره میبرند. خدمات مهندسی، مشاوره، خدمات حمل و نقل،  طراحی وب و ... از مثال‌هایی برای این دسته خدمات هستند.
کسب و کار تجاری
این کسب و کار به فعالیت‌هایی اشاره دارد که به منظور تولید و فروش کالاها و خدمات به منظور کسب سود انجام می‌شود. عمده فروشان، فروشگاه‌ها و ... از جمله کسب و کارهای تجاری هستند.
کسب و کار تولیدی
به هرگونه فعالیت تولیدی که به منظور تولید کالا یا محصولات فیزیکی به بازار دلالت داشته باشد، گفته میشود. بسیاری از کارخانجات و تولیدی‌ها در این دسته بندی قرار میگیرند.
کسب و کار اینترنتی
این کسب و کار میتواند شامل فروش محصولات فیزیکی(مانند البسه، لوازم آرایشی و ...)، ارائه خدمات آنلاین(مانند مشاوره)، انتشار محتوا(مانند وبلاگ نویسی) و یا بازاریابی و فروش محصولات یا خدمات دیگر در بستر وب باشد.
کسب و کار خانگی
این کسب و کار در محل سکونت فرد صورت میگیرد. این نوع کسب و کار در ایران سابقه دیرینه ای دارد. در زمان گذشته این کسب و کار به صورت سنتی اداره میشد مثل تولید محصولات خانگی اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی، این کسب و کار در بستر پیشرفته‌تری صورت میگیرد.
و ...

مقدمه‌ای بر مشاوره کسب و کار:

مایکل تسچودی، بنیانگذار و مدیر عامل شرکت کسب و کار در زمینه راه حل های تجاری میگوید:" مشاوره کسب و کار شامل ارائه مشاوره و راهنمایی های تخصصی به سازمان ها برای کمک به آنها در بهبود عملیات، دستیابی به اهداف و حل مشکلات پیچیده تجاری است."
این یک فرآیند از نوع همکاری است، این همکاری بین مشاوران و صاحبان کسب و کار است. حالا شاید این سوال را از خود بپرسیم که چرا به مشاوره احتیاج داریم؟ مهمترین دلیل، فقدان تجربه و آگاهی کافی است.
شناسایی فرصتها دومین دلیل مهم برای گرفتن این مشورت است چرا که مشاوران با دانش، آگاهی و توانایی تجزیه و تحلیلی که دارند، میتوانند به صاحبان کسب و کار کمک کنند.درست است که مشاوران کسب و کار، گنجینه‌ا‌ی ارزشمند از اطلاعات و راهنمایی هستند اما نیاز است صاحبان کسب و کار نقش اصلی خود را به ‌درستی ایفا کنند.

مشاوره کسب و کار یک فرآیند است که به صاحبان کسب و کار کمک می کند تا مسیری مطمئن و موفق برای توسعه و رشد کسب و کار خود را پیدا کنند. مشاورین کسب و کار با تخصص و دانش خود در این زمینه فعالیت می کنند و با ارائه راهنمایی، نصحیت و پشتیبانی در حل مسائل و چالش های مشترک کسب و کار، در کنار مالکان کسب و کار خواهند بود تا تصمیمات استراتژیک را درست بگیرند و در نهایت به بهبود عملکرد سازمان منجر شود.
مشاوره کسب و کار می تواند به طور کلی شامل موارد زیر باشد:

بررسی و تحلیل موقعیت کنونی: مشاوران کسب و کار معمولاً با بررسی جوانب مختلف کسب وکار، مانند عملکرد مالی، جایگاه رقابتی، مزیت های رقابتی، مخاطرات و فرصت های بازار، به تحلیل و بررسی موقعیت کنونی کمک می کنند.

استراتژی و برنامه ریزی: مشاوران کسب و کار به صاحبان کسب و کار کمک می کنند تا استراتژی های مناسبی را برای توسعه کسب و کار خود ایجاد کنند و برنامه های عملیاتی لازم را برای بهبود عملکرد و رسیدن به اهداف تعیین کنند.

بازاریابی و فروش: مشاوران در ارتقای استراتژی ها و روش های بازاریابی و فروش به کسب وکارها کمک می کنند، از جمله فعالیتهای این مشاوران در زمینه‌های شناسایی بازار هدف، تحقیقات بازار، برنامه ریزی تبلیغات و راه های افزایش فروش است.

مالی و مالیاتی: در زمینه مدیریت جریان های مالیات، ایجاد ساختارهای تامین مالی، اخذ وام ها و همچنین ایجاد فرآیندهای حسابداری، مشاوران کسب و کار می توانند راهنمای خوبی در کنار کسب و کار باشند.

مدیریت منابع انسانی و سازمانی: مشاوران کسب و کار می توانند در زمینه های استخدام و حفظ نیروی کار، ارتقاء فرآیندهای سازمانی و بهبود عملکرد کارمندان کمک نمایند.

فناوری اطلاعات: با توجه به پیشرفت فناوری، مشاورین کسب و کار در استفاده بهینه از فناوری اطلاعات برای رشد و توسعه کسب و کار کمک خواهند نمود.

حقوقی: مشاوران، با تخصص و مهارت خود در زمینه طراحی فرآیندهای حقوقی سازمانی، نظارت بر اجرای صحیح تکالیف قانونی، احقاق حقوق سازمانی در نهادهای بالادستی و خدمات ویژه تجارت بین‌الملل در کنار کسب و کارها می باشند.

نکته مهم در مشاوره کسب و کار این است که هر کسب و کار منحصر به فرد است و نیازهای شرکت ها با یکدیگر متفاوت است. بنابراین، انتخاب مشاور کسب و کار مناسب برای شرکت خود بسیار مهم است. بهتر است با تحقیق ، مشاور مناسبی را برای کسب و کار خود پیدا کنید.

در موارد زیر مشاوره کسب و کار به ویژه مفید است:

کسب و کارهای جدید: کارآفرینان و صاحبان کسب و کارهای جدید به دلیل عدم تجربه کافی در زمینه های مختلف کسب و کار، نیاز به راهنمایی در موضوعات مختلف مانند برنامه‌ریزی استراتژیک، بازاریابی، مسائل حقوقی و مدیریت مالی دارند.

کسب و کارهای کوچک و متوسط: صاحبان کسب و کارهای کوچک و متوسط معمولاً با منابع محدود و فشارهای بیشتر طراحی و اداره می شوند. مشاوره کسب و کار برای آنها به عنوان یک راهنمایی استراتژیک در جهت بهبود عملکرد خواهد بود.

کسب و کارهای بزرگ: این کسب و کارها به طور معمول از متخصصان در زمینه‌های مختلف بهره میبرند و از منابع علمی و مالی خوبی برخوردار هستند اما مشاوره کسب و کار میتواند در راهگشایی بهترین راهبردها و راهکارهای ممکن و توسعه کسب و کار به آنها کمک کند.

سازمان‌های غیرانتفاعی: سازمان‌های غیرانتفاعی نیز به استفاده از مشاوره کسب و کار نیاز دارند، به خصوص در زمینه‌های مدیریت مالی، توسعه برنامه‌ها و پروژه‌ها، جذب همکاران و جلب حمایت مالی.

در نهایت، تصمیم گیری برای استفاده از مشاوره کسب و کار بستگی به نیازها و منابع شرکت شما دارد. می‌توانید ارزش احتمالی این خدمت را با توجه به چالش‌های کسب و کار و اهداف خود اندازه‌گیری کنید.

مشاوران کسب و کار میتوانند در زمینه‌هایی مانند تامین منابع مالی و منابع انسانی نیز بسیار موثر واقع شوند. گستره مشاوره کسب و کار بسیار گسترده است و بسته به نیاز کسب و کار میتواند شخصی سازی شود.

جمع بندی

 در این مقاله، ما درباره موضوعات مختلف در زمینه کسب وکار و انواع کسب و کار صحبت کردیم و دریافتیم که با استفاده از مشاوره کسب و کار، کارآفرینان میتوانند تمام پتانسیل و منابع خود را به بهترین شکل مدیریت کنند و به سمت موفقیت قدم بردارند. نسیم اطلس ره نشان به پشتوانه اعتبار و علم متخصصان خود در این راه قدم گذاشته است و امید است که بتواند با تسهیل فرآیندها و رفع موانع، به کسب و کارها و مشاغل کمک نماید.